Back to basic: wat is mantelzorg?
In de uitspraak van de Raad draaide het niet alleen om de vraag of huishoudelijke hulp onder mantelzorg valt of niet. Het draaide om de kernvraag: wat is mantelzorg? De raad stelde vast: als er sprake is van een betaalde dienst kan er geen sprake zijn van mantelzorg.  De persoonlijke relatie doet er dan niet toe; men gaat immers een zakelijke relatie aan. Waarom is dit opmerkelijk? De uitspraak fluit hiermee feitelijk de gemeente terug; hoe een gemeente de term hanteert bepaalt op welke wijze zorg op maat wordt vastgesteld.

Voor wie is het belangrijk om eenduidig de term en context van het begrip 'mantelzorg' vast te stellen? Dit is niet nodig voor de erkenning en herkenning van de mantelzorger maar juist voor de zorgontvanger! Het draait immers om degene die zorg ontvangt.  Het is een grote stap om te gaan erkennen dat het stofzuigen niet meer gaat of dat de badkamer schoonmaken een te grote klus is. Of de ouder dan wel een kind als eerste erkent dat 'het niet meer gaat', doet er niet toe. Beiden moeten verwerken dat de rollen zich langzaam omdraaien. Het zorgsysteem mag dan spreken over ‘maatwerk’, zorg op maat, zelfredzaamheid en de inzet van de sociale omgeving. Het strak gehanteerde protocol tijdens een keukentafelgesprek sluit op dat moment niet aan op de emotionele kant van een verhaal.  Daarom was het ook opmerkelijk om te lezen dat de Raad de door de gemeente toegekende zorg in natura terug heeft gedraaid naar een persoonsgebonden budget. Reden: "... omdat met zorg in natura niet gegarandeerd kan worden dat betrokkene een vaste hulp krijgt en de daaruit door de rechtbank getrokken conclusie dat zorg in natura voor betrokkene niet passend is." Dit is een heldere en eenduidige toepassing van de wet, die hopelijk breder ingezet zal worden waar nodig.

Heldere termen 
De genoemde uitspraak dwingt gemeenten om de termen mantelzorg, gebruikelijke zorg en sociaal netwerk, zoals vastgesteld in de wet Wmo 2015, op de juiste wijze te gaan gebruiken zonder ruimte van interpretatie. Want dat is waar het al jaren wringt; de term ‘mantelzorg’ wordt te pas en te onpas gebruikt.  Gemeenten hanteren vaak een eigen definitie en handelen daar vervolgens naar. Dit schept verwarring bij de burger. Met name bij situaties waarbij de mantelzorg en de zorgontvanger niet in dezelfde woonplaats wonen. Daarom zouden de kerndefinities van Wmo 2015 bij alle gemeenten op dezelfde wijze moeten worden gehanteerd.

Acquisitie
Daarnaast constateer ik dat de term ‘mantelzorg’ verheven is tot een bron voor acquisitie. Misschien juist doordat er te pas en te onpas geschermd wordt me deze term.  Zorgondernemers maken reclame  voor betaalde mantelzorgdiensten. Studenten beginnen vol goede bedoelingen een bedrijfje om mantelzorgtaken tegen een vergoeding over te nemen, et cetera. Ook ik maak me hier een beetje aan schuldig, aangezien ik ruim twee jaar geleden een website heb opgericht onder de naam: Mantelzorg voor Beginners. Mijn intentie was echter om een informatieplatform te starten voor mensen die zorg willen regelen voor zichzelf en/of voor iemand anders.  Dit vanuit de visie: als je goed geïnformeerd bent, kun je zelf betere keuzes maken. Dat is precies waar ik me ook in 2017 met hart en ziel voor wil gaan inzetten: burgervriendelijke informatievoorziening om keuzevrijheid te waarborgen! Doet u mee?

© Nationale Onderwijsgids / Anni Tüski - Mantelzorg voor Beginners