Nu de moord op Marianne Vaatstra opgelost lijkt te zijn – er zit een verdachte vast die een bekentenis heeft afgelegd – verschijnen er allemaal wildvreemde verhalen over de verdachte in de media. Hij zou, uiteraard, een psychische stoornis hebben. Volgens de buurman deed de verdachte nog wel eens vreemd en had hij zijn auto total loss gereden, waarvan hij niet meer wist dat hij dat gedaan had. Ook had hij aan joyriding gedaan. Deze verhalen verschenen in de media.

Het gaat wat ver om op basis van deze feiten iemand een psychische stoornis aan te praten. Ik bedoel, als ik aan comazuipen doe en ik rijd mijn scooter total loss weet ik dat ook niet meer te herinneren door de klap. En al rijd ik niets total loss, er zijn heel wat avonden in mijn leven geweest dat ik niet meer weet wat ik heb gedaan.

Dat het verhaal van de buurman niet klopt blijkt wel uit het feit dat de verdachte binnen tien minuten aan zijn advocaat een bekentenis heeft afgelegd. Hij toont daarmee in mijn ogen aan dat hij wel degelijk toerekeningsvatbaar is. Hij is het immers nooit vergeten en heeft dertien jaar met dit geheim rond gelopen. Dat laatste feit is misschien raar voor de buitenwereld, maar ook ik heb twintig jaar met een geheim rondgelopen. Het is zeker geen reden om iemand een psychiatrische stoornis aan te praten.

Dat doen we met zijn allen wel. En dat vind ik storend. Het is jammer dat de media zich daarvoor lenen. Het lijkt wel als iemand iets vreselijks heeft gedaan dat hij psychisch ziek is, maar dan zouden alle gevangenissen vol zitten met gestoorden, en dat zitten ze niet. Geloof mij maar! Voor het vaststellen van een stoornis bij een mogelijk patiënt, is een uitgebreid en lang onderzoek nodig. Je kan niet zo maar even dat vaststellen. Ik vind dat de maatschappij daar geduld voor moet hebben. Ik sluit namelijk niet uit dat de verdachte in de moordzaak van Vaatstra psychisch ziek is, maar ik stel het ook nog niet vast.

Waarom we zo met verdachten omgaan? Ik heb wel een vermoeden. Het is angst en iemand toont raar gedrag wat niet binnen de normen en waarden van de beschaving past. Ik en mijn lotgenoten zijn anders, maar zeker geen criminelen. Hooguit anders. Het is jammer dat de maatschappij een verkeerd beeld heeft bij het gaan van een misdaad, want ze kwetsen daar grote groepen mee. Sterker nog uit onderzoek blijkt dat – en dan neem ik even het geval van iemand die psychotisch is – psychiatrische patiënten minder gevaarlijk zijn dan 'normale' mensen. Een psychose kan leiden tot iets gevaarlijks, maar dat hoeft zeker niet.

Toen ik van de bekentenis hoorde ging bij mij de spreekwoordelijke vlag uit. Weer een geval waar ontkracht werd dat de verdachte waarschijnlijk een psychiatrische stoornis had en dus gewoon toerekeningsvatbaar is. Weer een geval dat de journalistiek geblunderd heeft en te snel iemand veroordeeld heeft.

© Nationale Zorggids / Nicolai van Doorn